TOP FORUM HANDLU ZAGRANICZNEGO 5 roku KA

Dołączył: 09 Mar 2006 Posty: 13 Przeczytał: 0 tematów Ostrzeżeń: 0/5

WYKŁAD I - 19.02.2008

Region - termin używany w odniesieniu do skali wewnątrz krajowej (regiony stanowią część danego państwa) lub części jakiegoś ugrupowania międzynarodowego np. UE (euroregiony), z drugiej strony, regiony mogą być odnoszone do części świata lub do międzynarodowych ugrupowań państw sąsiadujących ze sobą. W ujęciu geograficznym- regiony geograficzno-fizyczne, w ujęciu historycznym- regiony historyczno-kulturowe, regiony ekonomiczne - wg cech gospodarki danego terenu np. regiony przemysłowe, rolnicze, turystyczne, regiony metropolitarne- duże aglomeracje miejskie, granice tych regionów są dość płynne, regiony administracyjne-jednostki podziału administracyjnego danego państwa, regiony funkcjonalne- mogą być grupy jednostek administracyjnych, status prawny może być zróżnicowany.

Regionalizacja - czynność podziału na regiony, może to być proces odgórny (np. procesy administracyjne) lub podział czegoś (np. środków finansowych, kompetencji) między regiony

Regionalizm - podejście oddolne, ten termin po raz pierwszy utworzono pod koniec XIX wieku we Francji gdzie powstała szkoła literacka, która postawiła sobie za cel ochronę języka prowansalskiego przed językiem francuskim. Tendencje oddolne stawiające sobie za cel ochrony tożsamość regionalnej, może nabrać charakteru oddolnego ruchu społecznego.

W skali międzynarodowej występują także oba te terminy- regionalizm i regionalizacja, ale mają nieco inne znaczenie i wiążą się z tzw. regionalną integracją gospodarczą. Może przybierać formy:
• Integracji de facto- intensyfikowanie powiązań między sąsiadującymi ze sobą państwami w różnych częściach świata- regionalizacja gospodarki światowej
• Integracji de jure - powstawanie międzynarodowych ugrupowań regionalnych, opartych na traktatach międzynarodowych np. UE- regionalizm
• Regionalizm Zamknięty- integracja państw sąsiadujących, które odgradzają się od pozostałych państw
• „Nowy regionalizm”- otwarty, nawet gdy jest oparty na umowach preferencyjnych między państwami członkowskimi

WYKŁAD II – 04.03.2008

ISTOTA I GENEZA GLOBALIZACJI
Podstawowe wymiary:
• ekonomiczny - obejmuje wymianę międzynarodową, handel zagraniczny, kooperację, przemysł, transfer kapitału, techniki oraz migrację siły roboczej ( ochrona własnego rynku pracy)
• kulturowy – kultura masowa, współpraca kulturalna, naukowa i sportowa, ruch turystyczny czy też działanie organizacji humanitarnych ( pozytywne i negatywne zjawiska)
• polityczny – rożne ruchy pozarządowe, organizacje działające w skali globalnej (postęp globalny w zakresie praw człowieka i politycznego ujednolicania świata- postęp w zakresie demokratyzacji )

GENEZA PROCESU GLOBALIZACJI
2 nurty różniące się w istotny sposób:
• 1 fazy początków procesu upatrujemy w zamierzchłej przeszłości, a często wskazuje się handel Cesarstwa Rzymskiego , szlaki bursztynowe, kadzidła, jako genezę procesu globalizacji przytacza się epokę wielkich odkryć geograficznych, został wtedy uruchomiony proces w którym mimo okresowych spowolnień nie zatrzymał się i trwa do dziś. Wyodrębnia się 2 etapy globalizacji nowoczesnej z których pierwszy przypada na przełom XIX/ XXwieku, 1870- 1914 etap który został zahamowany przez II wojnę światową, jako drugi etap wymienia się globalizację współczesną której przyśpieszenie przypada na koniec XX stulecia. Koniec wieku XIX to okres powstania wielkich grup przemysłowych i proces ich ekspansji, uchwycenie ciągłości zjawiska oraz określenie ich korzeni.
• nowy proces o szczególnym charakterze przypadający na lata 80-te, 90 te XX wieku, stanowi nową jakość w rozwoju ludzkości oraz gospodarki, odmienny punkt widzenia wskazuje że o procesie globalizacji zadecydowały dwa zdarzenia: przyśpieszeni postępu technicznego i upadek systemu komunistycznego. Dlatego mówi się, że globalizacja to nowy proces który umożliwiły te dwa zdarzenia, postęp techniczny i nowe techniki informacyjno komunikacyjne NTIK dzięki którym doszło do kompresji czasu, umożliwiono przekazywanie inf. Upadek ZSRR sprawił że proces globalizacji mógł objąć całą planetę.

2 nurty należy odróżnić od pojęć: INTERNACJONALIZM I GLOBALIZACJA . Ponieważ te dwa terminy odnoszą się do 2 innych zjawisk i reprezentują 2 logiki. Pierwszy termin kładzie nacisk na przestrzeń międzynarodową, czyli międzyrządową, natomiast w drugim przypadku nacisk zostaje położony na przestrzeń globalna transnarodową. Dlatego w 1 przypadku obecna globalizacja stanowi zaawansowaną formę internacjonalizacji gospodarki, dla której punktem odniesienia jest państwo narodowe, a w 2 podejściu kładzie nacisk na znaczenie strategii aktorów niepaństwowych, czyli np przedsiębiorstw.

DEFINICJA GLOBALIZACJI:
• to proces poszerzania i pogłębiania współzależności między krajami i regionami w skutek rosnących przepływów międzynarodowych oraz działania korporacji transnarodowych co prowadzi do jakościowo nowych powiązań pomiędzy rynkami, gospodarkami i firmami.
• grupa lizbońska - 1996 książka „ Granice konkurencji” stwierdza że globalizacja oznacza wielkość powiązań i sprzężeń miedzy państwami i społeczeństwami tworzącymi obecny system światowy, globalizacja to proces w którym wydarzenia, decyzje i działanie w jednej części świata mają znaczne konsekwencje dla pojedynczych ludzi i całych społeczności w odległych częściach globu.
• Manuel Castells – globalizacja oznacza gospodarkę zdolna funkcjonować jako całość w czasie realnym i w skali planetarnej, rozwój Internetu, komputerów, telefonii komórkowej, technologii cyfrowych.
• Zofia Dworska globalizacja to dokonujący się n świecie długofalowy proces integrowania coraz większej liczby krajowych gospodarek ponad ich granicami dzięki rozszerzaniu oraz intensyfikowaniu wzajemnych powiązań ( inwestycyjnych, produkcyjnych, handlowych, kooperacyjnych), w wyniku czego powstaje ogólnoświatowy system ekonomiczny o dużej współzależności i znaczących reperkusjach działań podejmowanych nawet w odległych krajach. Nie należy utożsamiać gospodarki światowej z globalną.

Do 2 nurtu : rewolucja polityczna i technologiczna Witold Fredman, produkt może być wytwarzany gdziekolwiek, można korzystać z zasobów jakichkolwiek, sprzedawać gdziekolwiek. Szlachetne funkcje przedsiębiorstwa sytuowane w krajach bogatych.

PODSTAWOWE CECHY PROCESU GLOBALIZACJI
• powstawanie sieci światowej obrotu dobrami i usługami- rozszerzenie obrotów na cały świat i powszechną ich dostępność
• intensywny rozwój międzynarodowych obrotów kapitałowych- rozszerzenie sieci działania dużych banków, intensyfikacja obrotów papierami wartościowymi , tworzenie nowych różnorodnych form kredytowych
• rozwój sieci światowego systemu transportowego pozwalającego zwiększyć w sposób istotny masę jak i prędkość przemieszczania ładunków, zarządzanie firmą na potrzeby rynku światowego, zintegrowane systemy transportowe
• powstanie światowego systemu informacyjnego, którego głównym gniewem jest cieć połączeń informacyjnych o zasięgu globalnym, w wyniku postępu technicznego zarówno w transporcie jak i komunikowaniu nastąpiła kompresja czasu i przestrzeni- Internet, telefonia komórkowa, telewizja cyfrowa, nadały globalizacji charakter procesów zintegrowanych. Globalizację tworzy gospodarkę oparta na wiedzy
• postępująca monopolizacja rozwoju- wiodąca rola jaka odgrywają w dynamice rozwoju największe metropolie, towarzyszu mu pogłębianie dysproporcji przestrzennych , metropolizacja rozwoju prowadzi do gospodarki archipelagowej.

WYKŁAD III – 11.03.2008

GLOBALIZM I REGIONALIZM W STOS. M.NAROD.

Przełom lat 90’ a XXI w. to oprócz globalizmu tendencje antyglobalistyczne. Coraz częściej obok zwolenników glob. zaczęli pojawiać się krytycy glob. gospod. rynk. czy kapitalistycznej. Od lat 90’ do teraz zaczyna wykształcać się nowy paradygmat – gospodarka globalna. Słowo „paradygmat” wszedł w życie w latach 60’ wtedy powstaje książka amerykańskiego filozofa T. Kuhna p.t. ”Struktura rewolucji naukowych”. Kuhn mówił o swoich badaniach przedstawiając ewolucje z różnych dyscyplin wiedzy i stwierdził że w każdej dziedzinie dochodzi do tzw. przełomowych momentów, zmiany paradygmatu. Paradygmat to consensus omnium czyli zgoda powszechna. Paradygmat jest to wiec zgoda większości środowiska nauk w poglądach w danej dyscyplinie wiedzy. Np. rewolucja kopernikańska spowodowała zmianę o 180° stare poglądy i zastąpił je nowymi- to rewolucja naukowa. Dot. to różnych dyscyplin naukowych np. rewolucja monetarystyczna.
Stawiamy sobie pytanie: czy proces globalistyczny jest obiektywny czy jest spowodowany celowym działaniem USA?

(Na EGZ!: podać def. procesu glob, zjawiska glob)

Aktorzy, czynniki i mechanizmy globalizacji:

Aktorzy - to scena światowa. To podmioty, które odgrywają główną rolę. Są II głowni aktorzy w globalizacji, są to: państwa (polityka tych państw) oraz korporacja transnarodowe (przedsiębiorstwa). Jak oni działają?:
Państwa- sięgamy do okresu po II w. świat. Podpisanie ogólnego porozumienia do spraw taryf i ceł- GATT. W 1995r.GATT przechodzi w WTO (Word trade organisation, światowa org. handlu). Org.mn. Powstałe (przez państwa) również są aktorami. W wyniku działalności GATT/ WTO doszło do ogromnej liberalizacji wymiany m.in. zniesienia ograniczeń: cło, taryfy, ograniczenia pozataryfowe.

Państwa i polityka - to polityka została upowszechniona. Działania poszczególnych państw sprzyjające globalizmowi:
• liberalizacja (otwieranie gospodarek na wymianę zew.)
• deregulacja (zmniejszenie ograniczeń wynikających z przepisów prawa w funkcjonowaniu gospodarek)
• prywatyzacja

Nasilenie w/w tendencji nastąpiło od lat 80’. Promotorem tych działań była Margaret Thatcher, która podjęła działania w zakresie prywatyzacji. Wtedy tez przypada początek procesów transformacyjnych byłych krajach bloku sowieckiego (upadek ZSRR).

W/w sprawiły że niektóre podmioty zyskały rangę w skali mn. Jednak nie tylko one zwiększyły swobodę działania korporacji ale tez zmiany w org. produkcji będące efektem postępu technologicznego. Te zmiany doprowadziły najpierw do oderwania jedności lokalizacyjnej wszystkich faz procesu produkcyjnego (tzw. dysjunkcja funkcjonalna i geograficzna) Czyli nie wszystkie fazy produkcji nie musza być w 1 korporacji a tym bardziej nie w 1 miejscu. Temu towarzyszy przejście od fordyzmu (system fordowski) do systemy postfordowskiego.

Fordyzm - to wieloseryjna produkcja masowa, nastawiona na masowego odbiorcę i dystrybucje standardowych produktów. To przynosiło korzyści skali produkcji. Przynosi większe zyski. Również obniżanie kosztów produkcji co ma wpływ na cenę.

Postrodyzmy - cechował się elastyczna specjalizacja gdzie łatwo jest uzyskać zróżnicowanie produktu bo okazało się, ze w społeczeństwach zamożnych seryjna produkcja nie jest wystarczająca, nie zadawala ich. W elast. sp. dochodzą korzyści asortymentacyjne ( scope economist). Elast. spec. została opracowana w połowie lat 80’przez naukowców, którzy na bazie zjawiska we Włoszech przedstawili elast. spec. Na podstawie dystryktów przemysłowych we Włoszech przedstawili zjawisko elast. spec.
•
Dystrykty przemysłowe- juz na pocz. XX w. Alfred Marshal w GB przedstawił II różne sposoby produkcji:
to produkcja zintegrowana pionowo w ramach jednego przedsiębiorstwa (od fazy zarządzania po marketing etc) Uzasadnieniem tego typu org. jest redukowanie kosztów transakcji
• to produkcja maksymalnie zdezorganizowana, której poszczególne fazy produkcji realizowane są w niezależnych od siebie firmach ale zlokalizowanych w bliskim sąsiedztwie.
Terytorialny sposób org.produkcji Marshal określił mianem dystryktu przemysłowego.
We Włoszech w latach 70’/80’ dystrykty przyniosły ożywienie gospodarcze. Powstaly enklawy w rankingu najbardziej rozwiniętych panstw swiata gdzie Wł prześcignęły GB. W dystrykcie jest waska specjalizacja produktu, np.dystrykty ceramiczne, obuwnicze, produkcji mebli, okularow etc. W klasycznym dystrykcie jest „podzielenie się” faz produkcji miedzy innymi dystryktami. W dystrykcie obuwniczym jest: garbarnia, produkcja spodów, obcasow etc.- max rozczłonkowanie się faz produkcji miedzy roznymi producentami.(Jeżeli 1 firma produkuje całego buta to trudno jest mu się przestawic na produkowanie innego dobra natomiast jeżeli produkuje tylko np.obcasy to łatwo). Na przykładzie tego opisano elast.spec. W skali globalnej korporacje sa podst.elementem. Początkowo obserwowano zlecanie niektórych faz produkcji przeds.w kraju o taniej sile roboczej (lata 60’/70’). W latach 80’/90’ nastąpiło przemieszczanie zakładów istniejących firm z krajow wysoko rozwiniętych do krajow stabo rozw.w postaci bezporsrednich inwestycji zagr.(brak jedności lokalizacyjnej). Jednak bezp.inwest.zagr.koncentruja się w najbardziej rozwiniętych krajach, na które przypada 80% inwestycji. Kraje rozwijające się to 18/19% a kraje najbiedniejsze to tylko 1%. Niektóre korporacje transnarodowe przewyższają swoja silą niektóre małe panstwa wiec sa to ogromni gracze w stos.mn. Temu towarzyszy przeplyw kap.finans., który ma w przeważającej mierze charakter spekulacyjny, kotnego efektem sa kryzysy finansowe i destabilizowanei gospodarki.

Czynniki sprzyjające glob.:
1. postep tech.komunikowania się transp.
2. deregulacja
3. liberalizacja
4. prywatyzacja
5. strategie firm transnardowoych
6. upadek komunizmu
etc.

Korzyści i negatywne efekty globalizmu:

Od lat 90’ (to okres przyspieszonego procesu glob.)spojrzenie na glob.przeszło przez 3 fazy ewolucji:

I- dominowaly pozytywne oceny glob, które znalazly wyraz w znanych publikacjach np. :koniec historii- tyt.eseju socjologa Fukuyamy, który fakt upadku socjalizmu uznal za zwycięstwo demokracji i gospod.rynk. Inna publikacja to: K.Ohmae „Swiat bez granic” czy „Koniec państwa”- zachwyt nad globalizmem. Państwa narodowe traca racje bytu w wyniku z jednej str.”nadgryzania”ich kompetencji przez org.ponadnarodowe ( w związku z postepami w regionalnej integracji np.w UE kompetencje panstw czł.idą na rzecz kompetencji UE) a z drugiej str.przez władze terytorialne w wyniku postępujących procesow decentralizacji (od lat 80’ nasilily się we wszystkich krajach swiata). Inne hasła to np.: „Świat jest płaski”bo w wyniku postepu tech.komunikowania, przekazywania inf.swiat się spłaszczył i wyrównują się warunki konkurencji na swiecie. W latach 60’ kanadyjski socjolog Marshall Mc Luhan sformułował hipoteze przekształcania się swata w „globalna wioske”. Sformułowano tez koncepcje o dowolnych możliwościach lokalizacyjnych dzialanosci produkcyjnych- dzialania produkcyjne nie sa uzależnione, tzw.”foot loose”- może być zlokalizowany wszedzie.
II- Okazalo się ze pozniej zaczeto dostrzegac negatywne skutki glob. Niektórzy zaczeli lansowac teze ze glob jest rownoznaczna z dążeniem do amerykańskiego swiata współczesnego. John Grey napisal „Fałszywy Swit”- glob.sluzy do skrywania fałszywych dążen USA do narzucenia światu jednego, uniwersalnego modelu gospod.oraz odpowiadającemu mu sposobu zycia. Podważenie procesu obiektywizmu glob.
III- Rozwój ruchow anty i alter globalistycznych kontestujących jeśli nie sama globalizacje to jego neoliberalna forme. Wykształciły się 2 skrajne podejścia do glob. Symbolem tych podejść jest z jednej str: Światowe Forum Ekonomiczne w Davos a z drugiej str.Swiatowe Forum Społeczne w Porto Alegre i stad „Davos versus Porto Alegre”. Świat forum społecznego dążył do nadania procesowi globalizacji „ludzkiej twarzy”, bardziej społ.charakteru.

Efekty „-„:

1. Postępująca degradacja srod.nat.
(lecz glob slużąc specjalizowaniu się w różnych dziedzinach wytwórczości prowadzi do bardziej racjonalnego, efektywnego wykorzystania zasobów nat. Oprócz tego upowszechnianie postepu tech.sluzy także przekazywaniu tech.sprzyjajacych ochronie srod.nat.)

2. Postepujaca degradacja kultur lokalnych i homogenizacja systemow wartości, zanikanie odrębności narodowych.
(lecz b.czesto kultury lokalne mogą być źródłem produkcji lokalnej posiadające pewnie cechy specyficzne, która to produkcja odnosi sukcesy na rynkach mn.)

3. Postepujaca polaryzacja zamożności w odrąbie poszczególnych panstw i w skali całego swiata.
(jest tak rzeczywiście ze jest dysproporcja w np.dochodach lecz co radza?:
Radza podnosic kwalifikacje spol.aby ludzie mogli korzystac z globalizacji oraz podaje się przykłady krajow, które dzieki globalizacji w sposób bardzo widoczny przyspieszyly swoje tempo rozwoju, np. tygrysy azjatyckie. I generacja tygrysow azj.to- Korea Pd, Hongkong, Tajwan, Singapur a II generacja tygrysow azjat. To: Malezja, Filipiny, Tajlandia + Chiny i Wietnam. Kraje, które przyspieszyly tempo rozwoju (szczególnie I generacja) padly tez z drugiej str.ofiara kryzysu ekonom.(wiec nie do konca wyszlo im to na dobre)

4. Zaostrzenie agresywnej konkurencji mn.
(Dzieje się duzo w kierunku polepszenia rozwoju tech.lecz nastepuje również obniżenie standardow w zakresie zabezpieczenia spol.lub wystepowanie „dumpingu spol.”czyli wynagrodzenie pracownikow na b.niskim poziomie. Dumping spol.sprzyja dumpingowi środowiskowemu. (bo ochrona srod.rowniez kosztuje)

5. Wzrost bezrobocia
(likwidowanie miejsc pracy w wyniku przemieszczania lokalizacji pracy. Zjawisko to wystepuje w krajach zamożnych gdzie produkcja przenosi się do krajow biednych gdzie sa niskie koszty produkcji)

6. Glob.prowadzi do zalamania się solidarności spol (egoizm)
7. Wzrost przestępczości mn. (wieksza przepuszczalność granic)
8. Zmniejszenie roli i znaczenia rządów narodowych
(zmniejszanie ich zdolności do skutecznego interweniowania w gospodarke)

9. Glob.prowadzi do mniejszenia suwerenności panstw
(korporacje transnarodowe narzucaja specjalizacje poszczególnych panstw i terytoriow)

10. Wzrost liczby „rajow podatkowych”
(łatwość przenoszenia kapitałów np.konta w Lichtensteinie. Zamach z 11.09.01 był również finansowany z kont z Dubaju)

Wystapienie „-„ efektow glob.musi prowadzic do postulatu stworzenia mechanizmow regulujących te procesy czyli do tzw.”sterowanej globalizacji”!

Efekty „+”:

1. Wzrost produktywności i związany z tym wzrost poziomu zycia i dochodow
2. Łatwość komunikowania się i szeroki dostep inf.
3. Wzrost tempa odkryc i innowacji czyli przyspieszenie postepu tech.co prowadzi do lepszego zaspokojenia potrzeb i polepszenia jakości zycia np.postep w medycynie, wzrost długości zycia.
4. Możliwość prowadzenia wspolnych badań naukowych w skali swiatowej poprzez czolowe osrodki naukowe.
5. Teraz lansowana jest koncepcja tzw. „globar governance”-zawiera elementy współpracy. Nie ma na razie rzadu swiatowego lecz jest wspolpraca rządów panstw w skali gospod.swiat. Praktyka i ewolucja gospod.pokazala jednak, ze zbyt wczesnie było by mowic o przezyciu się koncepcji p.narodowego. Co wiecej wskazuje wrecz na potrzebe istnienia silnych instytucji państw.w kontekście postępującej glob. Fukuyama napisal książkę p.t. „Budowanie panstwa”- pisze tam, ze w krajach najbiedniejszych nie funkcjonuja instytucje państwowe. Brak instytucji państwowych jest podstawa podwazenie ladu państwowego.

Wykład V

- Korporacje transnarodowe jako wiodący podmiot globalizacji-

Def.korp.trans.ewoluowała (początkowo zwracano uwage na aspekt wlanosciowy)

Korporacje transnarodowe.- to przedsiębiorstwo posiadające i kontrolujące aktywa roznych zakładów w 2 lub wiecej krajach (to posiadanie majatku + jego kontrola). Potem zaczeto podkreślać fakt zaangażowania się korporacji w bezpośrednie inwestycje zagr.jako ceche odrozniajaca korp.transnarod.od przedsiębiorstw krajowych. W miare ekspansji korp.trans.zaczely na 1 miejscu wysuwać się aspekty ich funkcjonowania czyli ze sa to przedsiębiorstwa, które organizuja i zarządzają miedzynarodowa działalnością produkcyjno- handlowa.
Obecna def.korp.trans.-jest to organizacja, która charakteryzuje to, ze jej wlasne wyspecjalizowane dzialania tworza wartosc (dodana) sa uzupełnione zakontraktowanymi czynnościami realizowanymi przez dostawców zagranicznych będących niezależnymi firmami zlokalizowanych w roznych krajach. W wyniku organizowania działanosci korp.w skali transnarodowej powstaja ponadgraniczne sieci relacji wew.i zew.a sila napedowa tych struktur sa zdolności integracji i kordynacji przez korp.trans.rozproszonych geograficznie i organizacyjnie działań realizowanych w roznych jednostkach.
Od czasu powstania pierwszej korp.trans. (od XVII w.) do teraz ich formy dzialania ulegly ewolucji. Brytyjska kompania wschodnio- indyjska i holenderska kompania wsch.-indyjska to pierwsze korp.trans. Okres II pol XIX w do II wojny swiatowej to powstanie niemieckiego Bayer’a (1863); szwajcarskiego Nestle (1867) czy belgijskiego Solway (1881). Ten okres to pierwsza fala globalizacji gdzie dominowały korporacje europejskie. Po II wojnie swiatowej rozpoczął się okres dominacji korporacji amerykańskich np. General Electric, American Tabacco, International Paper. Kryzys ameryansich korporacji to lata 70’ (USA przyczynily się jednak do odbudowy Europy- Plan Marshall’a). Kryzys ten osłabił korporacje amerykańskie a z drugiej strony przyczynił się do rozwoju gospodarki zachodnio- europejskiej. Od lat 60’ tez rozwoj wykazywala Japonia. Doszlo wtedy do wykształcenia się 3 biegunów:
1. USA
2. Europa zachodnia co tworzylo TRIADE
3. Japonia

Rozmiary i znaczenie korporacji transnarodowych można mierzyc roznymi sposobami:
- Sporządzenie rankingu: klasyfikacja firm według wartości rynkowej
1. General Electric, USA 328,11 (mld USD)
2. Microsoft , USA 284,43
3. Exxon Mobil, USA 283,61
- Rozmiary zatrudnienia i wartosci przychodow
- Wydatki na badania i rozwój ( B+R )
1. Ford Motor, USA 6 841
2. Pfizer, USA 6 504
3. Daimler Chrysler, Niemcy 6 409
a wydatki na B+R, ktore sa w trakcie rozwoju to:
1. Samsung, Rep.Koreii 2 740
2. Hyundai Motor, Rep.Koreii
- Indexy transnacjonalizacji (zasieg transnarodowy)
Aktywa i sprzedaz w krajach, z ktorej firma pochodzi. Liczy się tutaj tez liczba filii zagr.w oparciu o to wylicza się wskaźnik internacjonalizacji
- Wskaźnik internacjonalizacji

Eksport- rozwoj handlu zagr.byl czynnikiem mającym ogromny wpływ na globalizacje.
Kraje bedace potęgami eksportu:
1. Niemcy (to największy eksporter swiatowy)
2. USA
3. Chiny
4. Japonia
(Ok 40% warosci produkcji wytwarzana jest w Europie srodk-wsch to powoduje ze Niemcy sa na drugim miejscu)

Produkty wymiany:
1960 surowce naturalne
60’ ropa i aluminium
60’ produkty pracochłonne: tekstylia, produkcja obuwia, montowanie
70’ produkty kapitałochłonne: przemysl chemiczny, samochodowy
80’ produkty technologiczne: telekomunikacja
90’ informatyka: usługi finansowe, media

Jak przesuwala się struktura wymiany w Traidzie (w poszczególnych sektorach) po wojnie:
lata 60’ lata 90’
-przemysl chemiczny
Europa 32% 73%
USA 68 23
Japonia 0 4
-dobra konsumpcyjne
Europa 34 52
USA 62 48
-produkty farmaceutyczne
Europa 13 51
USA 87 49
- przemysl naftowy
USA 77 38
Europa 23 39
Inne 0 23
- electrical equipement & electronic
Japonia 8 47
Europa 11 31
USA 71 11
Korea 9 11

Cechy korporacji transnarodowych:
1. Suwerennosc -
w podejmowanej decyzji. Korp.trans.musza być niezależne od panstw. Tu mogą być napiecia w sprawie delokalizacji- przenoszenie produkcji poza granice kraju firmy macierzystej.
OFFSHORTING- przenoszenie zakładów za granice, np. z kraju macierzystego za granice
NOMADYZM- przenoszenie się z miejsca na miejsce zakładów. Korp.trans.sa silne wiec mogą sobie pozwolic strategie przemieszczania. Tej strategii zarzuca się likwidowanie miejsc pracy. To jest przyczyna napiec miedzy państwem a korp.trans.
Problem ten dotyczy przede wszystkim krajow wysokorozwiniętych ale nie tylko bo jeśli motywem sa niskie koszty robocze to trzeba być swiadomym, ze ten zakład wczesniej czy pozniej zostanie przeniesiony (jeśli jest to strategia nastawiona na niskie koszty) bo w pewnym momencie koszty robocizny na pewno podskocza. Ta strategia rozniez wywiera presje na obniżenie plac i warunkow socjalnych z krajow skad pochodza bezpośrednie inwestycje zagr.np.
2. Złożoność –
Dotyczy własności kontroli, struktur produkcyjnych, org.przestrzennych)
3. Rozproszenie -
Rozproszenie geograficzne zdolności innowacyjnych oraz produkcyjno- handlowych)
4. Specjalizacja -
Podjecie przez wybrna file określonej dzialanosci na potrzeby rynku ogólnoświatowego)
5. Zdolność arbitrazowa -
Jednoczesne prowadzenie operacji na roznych rynkach celem uzyskania roznic ekonomicznych)
6. Zdolność integrowania -
Koordynowanie procesow produkcyjno- handlowych
7. Elastyczność organizowania –
Koordynowanie procesow produkcyjno- handlowych
8. Globalna efektywność –
Zoptymalizowany rozdzial działań/działań badawczych, produkcyjnych, handlowych)
W związku z obawami panstw wysokorozwiniętych przed konsekwencjami delokalizacyjnymi, UE podjęła decyzje o utworzeniu specjalnego funduszu: „ Europejski Fundusz Dostosowan do Globalizacji”. Celem funduszu jest pomoc pracownikom zwalnianych z zamykanych zakładów, które przenosza się za granice. Sa tu pewnie warunki, kryteria, które musza być spełnione przy uruchomieniu srodkow tego funduszu:
1. przynajmniej 1000 osob zwolnionych w okresie 4 miesiecy lub 1000 osob w 9 miesiecy w przypadku malych i średnich przedsiębiorstw.
2. srodki te nie mogą być przeznaczone na pomoc socjalna (zasilki) lecz mogą finansowac przygotowanie na np.przekwalifikowanie. Mogą służyć przekwalifikowaniu pracownikow.

Rocznie jest to 500 mln euro. Nie jest to duzy fundusz. Z funduszu nie mogą korzystac kraje, które korzystaja z innych źródeł pomocy UE wiec np.Polska nie korzysta z tego funduszu bo korzysta z funduszu strukturalnego.

„Łańcuch wartości dodanej”- organizacja funkcji w ramach korporacji transnarodowych może być objasniona w oparciu o koncepcje Michaela Porteratworzenia łańcucha wartości dodanej. W tym łańcuchu ta wartość tworzy korporacja trans.i w tej wartości wymienia się II grupy funcji:
1.podstawowa + 2. wspomagajaca = lancuch wartości dodanej
Ad.1.
- logistyka w sferze zaopatrzenie (magazynowanie mat.,organizowanie zaopatrzenia)
- -----------//-------- dystrybucji wytwarzanych towarow
- marketing i sprzedaz (promocja, reklama, organizowanie wstaw, pisanie ofert)
- obsluga posprzedazna (isnalowanie zakupionego wyposażenie, reklamacje etc.)
Ad.2.
-infrastruktura firmy (finansowanie, planowanie, relacje z inwestorami)
- gospodarka zasobami ludzkimi ( rekrutacja, szkolenie, system wynagrodzenia)
- rozwoj technologiczny ( badanie jakości, projektowanie procesow, badanie rynkow)
- zaopatrzenie (w czesci, maszyny etc.)

M.Porter przez lancuch wartości dodanej mowi, ze firmy krajowe lub działające indywidualnie w wielu krajach wykonuja wszystkie czynności w jednym kraju lecz w przypadku strategii glob.charakterystycznej dla korp.trans.wystepuje swoboda przenoszenia czesci łańcucha do innych krajow ale nie tylko przenoszenie czesci funkcji lecz możliwość tzw.eksternalizacji niektórych funkcji poza przedsiębiorstwo.
OUTSOURCING- rezygnuje z wykonywania pewnych funkcji bo inne przedsiębiorstwa mogą je wykonac lepiej i taniej. Teraz jest tendencja to wystepowania równoczesnego outsourcingi i outshoringu. (Sourcing = źródło zaopatrzenia; Outsourcing= eksternalizacja + przenoszenie za granice).
Obecnie wielkie korporacje trans.koncentruja się wyłącznie na kilku zasadniczych kompetencjach a pozostale ekternalizuja.
W przemysle elektr.- tutaj sa 3 nowe rodzaje dostawcowo kontraktowych:
1. OEM- Original Equipement Manufacturers
2. ODM- --//----- Design -----//----------
3. Światowi dostawcy
Ad.1 to firmy, ktore wytwarzaja produkty na zamowienie znanych marek. Same nie dysponuja swoja marka ani nie maja swoich wzorow
Ad.2. produkuja modele. Opracowuja koncepcje na zamowienie znanych marek.
Ad.3. grupa bardzo wyspecjalizowanych producentow kontraktowych, którzy koncentruja się tylko na produkcji i których zakłady sa na calym swiecie. Np. Flextronics- w 2000r 14,5 mld USD to obroty.- najwięksi ich odbiorcy to sony Ericsson i Simens.

01.04.2008
Wykład VI

Ekologia Przemysłowa-Mając mniej produkować wiecej. Produkowac lokalnie lecz lepiej.

Trwały rozwoj- przez trwaly rozwoj rozumie się możliwość zaspokojenia potrzeb obecnego pokolenia bez szkody dla zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

II def.trwalego rozwoju- to pogodzenie gospodarki, ekologii i społecznego rozwoju.
Teoria ta zosatala wymyslona w 1982 r. przez premiera Norwegii Brundtland (kobiete).

ZASADY:

1. zdredukowac strumienie zapasow
2. wyorzystywac je w wydajny sposób
3. produkowac wiecej przy tej samej energii, przy mniejszym zuzyciu
4. panowanie jakościowe nad substancjami toksycznymi
(np. zanieczyszczenie przez CO2 który pochodzi z wegla czy ropy naftowej. W Chinach 80% CO2 jest na bazie wegla. Kolejny to kadm, który powstaje z rozkładu cynku. Kadm bardzo zle wpływa na stan zdrowia człowieka. Kadm wykorzystuje się do okien PCV czy często do rynien.
5. Zadasa „equite”- bezstronności, słuszności, sprawiedliwości
(np.aby ograniczyc ilość aut zaczeto wprowadzac zasade, ze za wjazd do centrow miast trzeba placic. Czyli ten kto zanieczyszcza placi. Jednak stalo się to niesprawiedliwe gdyz na wjazd do centrow stac było jedynie ludzi bogatych. To podwaza sprawiedliwości społecznej).

Ważna sprawa jest to aby teoria ta miala zasieg globalny. Nie może ona dotyczyc jedynie jednego sektora. Musi być tu kompleksowe podejście, obejmujące całość !!!

Wykład VII

Sposoby wejścia na rynki zagraniczny można ująć w trzy grupy:
1. eksport- najbardziej tradycyjna,
2. powiązania kooperacyjne z partnerami zagranicznymi. Są rożne formy:
a) kooperacja nie kapitałowa- jest tu potrzebny kapitał lecz w wyniki współpracy partnerów nie powstaje przeds. Należą tu: kontrakty licencyjne, frenchisingowe, na inwestycje pod klucz i na poddostawcy
b) kooperacja kapitałowa- oznacza utworzenie nowego podmiotu gospodarczego w którego kapitale mają udziały wspólnicy pochodzący z co najmniej 3 krajów
c) międzynarodowe alianse strategiczne- Mn sojusze, koalicje strategiczne
3. Samodzielne prowadzenie działalności zagranicznej polegające na realizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych BIZ przy 100 % własności przeds. Zlokalizowanego zagranicą.

Inne klasyfikacje:
I. Podział na działalność eksportową przy wyodrębnieniu: eksport bezpośredni, pośredni i zagraniczna filia handlowa
II. Produkcja zagraniczna : licencje, montowanie, frenchising, zintegrowana produkcja , kontrakty produkcyjne

Ad I. Z reguły przedsiębiorstwa chcące wejść na rynek zagraniczny rozpoczynają od eksportu. W stosunku do innych form umiędzynarodowienia produkcji eksport ma przewagę ze względu na elastyczność tego rozwiązania, względnie łatwe dokonywanie zmian oraz ograniczonego zaangażowania personalnego.

+ zalety eksportu- rozszerzenie rynku zbytu- wzrasta liczba konsumentów oraz możliwości zwiększania produkcji dzięki temu osiąganie korzyści i zwiększonych zysków

- wady exportu – większe ryzyko zwłaszcza w przypadku sprzedaży na kredyt, konieczność dostosowania produktów do wymogów rynków zagranicznych, dodatkowe koszty przy konieczności stałej łączności, wydłużony czas realizacji na zmiany w popycie zagranicznym

Przedsiębiorstwa zaczynają od eksportu bezpośredniego – realizowanego przez bezpośrednich pośredników. Rodzaje pośredników :
1. krajowy hurtownik- kupuje wyroby producenta i na własny rachunek je sprzedaje
2. krajowy agent- negocjuje i zawiera transakcje i za to ma prowizje
3. jednostka współpracująca- eksport w imieniu wielu producentów
4. przedsiębiorstwo handlu zagranicznego- utworzone po to aby zajmować się eksportowaniem towarów

„+” eksport pośredni : mniejsze nakłady, mniejsze ryzyko, dobry gdy brak doświadczenia, gdy są niewielkie rynki zbytu
eksport bezpośredni: na własną rękę . wiele sposobów wprowadzenie eksportu bezpośrednie: przez dział eksportu, przez biuro krajowe, utworzenie zagranicznego oddziału sprzedaży, podróżnicy akwizytorzy, dystrybutorzy lub agenci

Rozwiązanie kooperacyjne :
1. licencjonowanie – to wyznaczanie pewnych praw wartości intelektualnej przez licencjonodawcę na podstawie kontraktu licencyjnego za określoną opłatę. Licencjonobiorca nabiera w ten sposób prawo do wytwarzania i sprzedawania produktów na podstawie wiedzy uzyskanej od firmy udzielającej licencji. Produkt wytworzony jest przez licencjonobiorcę samodzielnie i sprzedawany pod marką licencjodawcy. Licencjodawca otrzymuje opłatę od każdej sztuki sprzedawanego produktu: Umowa licencjonowana może zawierać np. ; określa się rynek na którym produkt będzie sprzedawany, utrzymanie jakości produktu. Przedmiotem licencji może być: proces produkcji , znak firmowy, wynalazek, prawa publikowania tekstu, patent, tzw know-how

Plusy dla licencjodawcy – unikniecie ryzyka inwestycyjnego , czasem to jedyny sposób wejścia na rynek zagr, a dla licencjonobiorcy dostęp do wiedzy, ponosi mniejsze nakłady dostęp do marki
Minusy dla licencjodawcy może wybierać sobie potencjalnego konkurenta, zwiększone są efekty skali , dla licencjonobiorcy może kupić przestarzałą technologię , może uzależnić się od licencjodawcy

2. Frenchising – jest to sprzedaż przedsiębiorstwu zagranicznemu ograniczonych praw do używania nazwy firmy. W umowie jest dawca – FRANCZYZER i biorca FRANCZYZANT, Dawca przekazał biorcy zezwolenie na prowadzenie działalności handlowej według ustalonego programu sprzedaży zawierającego : nazwę franczyzera, nazwy sprzedawanych towarów, środki reklamy cenę i ustaloną jakość. W umowie f. zawiera się tez zobowiązania dawcy do przeszkolenia biorcy udzielanie mu wsparcia , bieżącego doradztwa oraz włączanie go w system reklamy i dalszego rozwoju koncepcji produktu. Biorca natomiast zobowiązuje się do przestrzegania postanowień umowy w taki sposób, ze aby stwarzała wrażenie istnienia jednolitego systemu oraz zobow. Się do uiszczenia jednorazowej wpłaty wstępnej i ponoszenia opłat bieżących na rzecz franczyzera .

+ niskie koszty ekspansji, szybkość ekspansji i niskie ryzyko
- ponoszenie kosztów kontroli, dzielenie się zyskiem

Różnice między licencją a franchisingiem :

Licencja : przedmiotem umowy jest zazwyczaj, jeden element biznesu np. technologia, partnerami są podmioty o ustabilizowanej sytuacji rynkowej, umowy te zawierane SA na długi okres, nie zobowiązuje się do przekazywania uprawnień, są duże możliwości w zakresie negocjowania warunków

Franchising- przekazanie praw do kompleksowego prowadzenia biznesu, podmioty początkujące, okres umowy jest krótszy dawca przekazuje biorcy ulepszenia negocjacje SA ograniczone, dawca dominuje przy negocjacjach

3. Kontrakty na inwestycje pod klucz: chodzi o kompleksową realizację przedsięwzięć inwestycyjnych za granicą. , zleceniobiorcą może być albo jedno przedsiębiorstwo albo kilka przedsiębiorstw tworzących konsorcjum z których 1 jest generalnym wykonawcą. I reguły to on zobowiązany jest do pomocy technologicznej przy uruchamianiu zakładu. To jest rudna metoda internacjonalizacji . Pozwala na oczekiwanie dużych zysków . Najczęściej w przemyśle ciężkim . Problemy przy tych kontraktach: dotyczące negocjacji, koordynacji finansowania i wykonania, projektowanie.
Te problemy dotyczą luki technologicznej i kulturowej bo nie wszystkie przedsiębiorstwa SA na tym samym poziomie rozwoju, Są też różnice w normach technicznych. Z punktu widzenia nabywcy ta forma ma wiele zalet: oszczędność czasu odpowiedzialność w całości po stronie jednego kontrahenta, kontrola po stronie nabywcy po zrealizowaniu obiektu własności

4.Kontrakty na poddostawcy- przedsiębiorstwo zleca podwykonawcy za granicą produkcję elementów lub montaż gotowych produktów i dostarczanych przez siebie komponentów to tzw. Mn koprodukcja. To długotrwałe związki między partnerami.

Kooperacje kapitałowe:
Wspólne przedsięwzięcie j. v polega na utworzeniu nowego przedsiębiorstwa z wydzielonych środków jego założycieli. Może być ich dwóch lub wielu. Przedsiębiorstwa mogą być krajowe lub zagraniczne w przypadku gdy tworzone jest przedsiębiorstwo przez firmy z rożnych krajów w celu wejścia na rynek jednej z nich stanowi ono formę ekspansji zagr. Jest to interesujące dla małych i średnich firm . Cechy: zaangażowanie kapitałowe partnerów i ich udział w rynkach
Utworzenie odrębnego podmiotu w postaci tzw spółki córki , udział partnerów w jej zarządzaniu. Plusy: ograniczenie zaangażowania kapitałowego, redukcja ryzyka, uzyskanie efektów synergicznych ( synergia to dodatkowy efekt w wyniku współdziałania 2 lub więcej czynników, podmiotów, spadek ryzyka politycznego

Alianse strategiczne celem ich jest uzyskanie grupowej przewagi konkurencyjnej, związek między firmami i łatwość wycofania się inne cechy to: zbliżony potencjał partnerów, występowania stosunków konkurencji miedzy nimi, symetria strukturalna, symetria całościowa.

Porter – VI typów aliansów:
1. koalicji w dziedzinie badań i rozwoju
2. koalicje produkcyjne i logistyczne
3. koalicje handlowe i usługowe
4. koalicje wielozadaniowe stanowiące kombinacje poprzednich
5. koalicje związywane w 1 lub wielu krajach
6. koalicje zakadające specjalizację partnerów lub obejmującej takiej specjalizacji

plusy; korzyści w skali , spadek ryzyka, wzrost dostępu do rynków, możliwość obejścia barier protekcjonalistycznych

minusy; jest ryzyko np. nierówny podział korzyści, konflikty między partnerami nieporozumienia

Wykład VIII

Samodzielne prowadzenie działalność za granicą: odział nie ma osobowości, stanwi element firmy macierzystej, podlega prawu kraju pohodzenia. Fila posiada osobowość prawną jest wyodrębnionym podmiotem wdł systemu prawnego kraj lokalizacji.
Rożnią się kilkoma cechami: 1. rodzajem działalności- handlowe produkcyjne, wydobywcze, . sposobem ich utworzenia poprzez nabycie firmy miejscowej albo poprzez realizację inwestycji od podstaw inwestycje greenfield , 3. zasięgiem działalności i stopniem swobody stosunku do firmy zagranicznej, filia całość działalności lub zorientowana na funkcje marketingowe produkcje komponentów lub wybranych produktów.
Niezależność strategiczna fili: wysoki stopień sobody, niski stopień swobody- filia może stanowić miniaturową satelitę firmy macierzystej, filia poddostawc produkuje ona komponenty potrzebne do wytwarzania gotowych produktow, internacjonalizacja łączenie wew dział. Całego przeds, filia specjalista wytwarza wybrane produkty.

Lokalizacja za granicą:
+ wysoki stopien kontroli standardow jakościowych, ochronę praw własności oraz internacjonalzajce infm kontrola nad informacją, zlokalizowanie fili sprzyja długotrwałej penetracji rynku, ułatwia adaptację do wymagań lokalnych, sprzyja świadczeniu usług popsrzedanych, możliwośc oniżenia niktrórych rodzajów kosztów np. negocjowania z partnerami w przyp form kooperacji obniżka kosztów tranzakcjyjnych, transporu, opłat celnych dostęp do tańszych lokalnych czynników produkcji

- konieczne większe zangażówanie kapitałowe, zwiększenie ryzyka, trudności z adaptowaniem się pracowników z firmy macierzystej do własnych nowych warnków

BIZ - bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Mogą mieć rożne fory, należy odróżnić je od tzw inwestycji portfelowych polegających na zakupie mniejszościowych pakietów akcji, cecha to brak długotrwałego zaangażowania mają chrakte spekulacyjny, destabilizacja w kraju gdzie napływają

Formy;
Greenfield- podejmowane przez firmy które finansują utworzenie w kraju docelowym zupełnie nowej jednostki poprzez budowę obiektów instalowanie uządzeń i uruchamanie działalności gospodarczej
Przejęcia- polegają na zakupie przez inwestora zagranicznego istniejącego przedsiębiorstwa w kraju docelowym np. nabycie kontrolnego paieku akcji,szczególną odmianę stanowią braunfield polegają na nabyciu istniejącej firmy a następnie jej przekształceniu w nową jednostępoprzez wymianę urządzeń wymianę technologii, zasobów ludzkich.

Preferowane gdy:
Greenfield- proces produkcji jest pracochłonny lub gdy produkty firmy macierzystej są szeroko znane w kraju dcelowym, lub gdy inne formy poodowałyby problemy. Najbardziej rentowne i zyskowne.
Przejęcia gdy przedsiębiorstwo przejmowane należy do branży kapitałochłonnej gdy lokalny producent którego się przejmuje na duży udział w rynku lub marka jest dobrze rozpoznawalna lub ceniona. Mają zrożniocowanę efektywność.

Jakimi motywam kierują się korporacji Mn w podejmowaniu decyzji lokowanie BIZ za granicą:

1) poszukiwanie zasobów- naturalnych, pracy ludzkiej, siły roboczej, dostęp do unikatowych kompetencji.
2) Poszukiwanie rynków- zdobywanie nowych rynków zbytów,istotne przy wchodzeniu na rynek międzynarodowych ugrupowań regionalnych
3) Dostęp do strategicznych aktywów- dotyczy fuzji i przejęć w przypadku znanych marek przejmowanie dużych firm, tego typu fuzje w krajach Triady- najbardziej rozwiniętych

Główne strategie konkurencji:
Motywy podejmowania:
1) nastawiona na przywództwo kosztowe-koszty na poziomie niższym niż u konkurentów, przedsiębiorstwo może osiągać przewagę z dostawcami jak i odbiorcami np. Ikea
2) nastawiona na zróżnicowanie produkcji – przywództwo jakościowe- chodzi o wytwarzanie produktów o wyjątkowych unikatowych cenach niepowtarzalność produkcji- nei są nabywane przez masowego konsumenta, ważna rolę odgrywa tu reklama , chęć osiągnięcia lojalności nabywców
3) koncentracji na tzw niszach rykowych na wąskim segmencie rynku wycku asortymentu produkcji, na określonycm rynku geograficznym

Przestrzenie terytorialne implikacje globalizacji i strategie lokalizacyjne KTN
- dązenei do uzyskania przewagi konkurencyjneh
- pojęcie konkurencyjności zostało rozszerzone także na państwa i regiony
- rozwój gospodarczo społeczny danego regionu
- OECD definiuje konkurencyjność państw i reionó jako zdolność gospodarek narodowych- względnie regionalnych do wytwarzania produktów i usług znajdujących nabywców na rynku krajow i międzynarodowym

od pojęcia konkurencyjności należy odożnić atrakcyjność terytoriów – atrakcyjność lokalizacyjną – odgrywa ona podstawową rolę w podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych inwestorów.
Decyduje o niej cały zespól czynników jak np. stabilnośc polityczna i społeczna, sprawne i moce instytucje państwowe oraz jednoznaczne przepisy prawne, nfrstruktura podstawowa, koszty siły roboczej są istotne ulgi przyznawane inwestorom np. w specjalnych strefach ekonomicznych, innowacyjość lokalnego środowiska i jego zdolność generowania i kserowani innowacji. W tym celu tworzone są specjalne rozwiązani amaące sprzyjac iwestororm- parki technologiczne.

!!! parki technologiczne- gdzie, co to jest itp. Doczytać z neta

Wykład IX
Globalizacja nasila konkurencje. Mówi się o konkurencyjności narodów/ regionów. Korporacje transnarodowe lokalizując funkcje procesu produkcyjnego w różnych miejscach na świecie dążą do zdobycia trwałej przewagi konkurencyjnej.
Łączy w sobie 2 rodzaje przewagi:
1. strategiczna: związane z posiadaną technologią, którą nie dysponują konkurenci
2. komparatywna: polegająca na niższych kosztach produkcji

Pojęcie to wprowadził Porter. W ten sposób globalizacja sprawia, że korporacje transnarodowe stosują dynamiczna elastyczność

W wyniku strategii lokalizacyjnej korp.transnarod., w której coraz większą rolę odgrywa poszukiwanie kompetencji dostępu do wiedzy i umiejętności obserwujemy zjawisko polaryzacji przestrzennej rozwoju.
Przejawia się ona w:
1. zjawisku metropolizacji, tzn.wiodącej roli dużych metropolii, w których koncentrują się usługi wyższego rzędu (finanse, budownictwo- rozwojowe, edukacja).
2. Drugim przejawem jest tendencja do powstawania i tworzenia klastrów (gron)
3. Trzeci przejaw przyciąga siła parków technologicznych
4. Czwarty powstawanie i stymulowanie powstawania terytoriów innowacyjnych
Cztery przypadki stanowią przykład najbardziej korzystnych obszarów do inwestowania przez korp.transnarod.

Pod pojęciem TERYTORIUM rozumie się obszar, zamieszkiwany przez określoną społeczność oraz z podmiotami gospodarczymi i instytucjami funkcjonującymi w łonie tej społeczności oraz siecią wzajemnych relacji pomiędzy nimi. To coś więcej niż przestrzeń, to środowisko gdzie funkcjonują podmioty, firmy, ludzie.
W latach 80’ stwierdzono, ze terytorium stanowi źródło innowacji w odróżnieniu od wczesniej dominującego poglądu, że innowacje są efektem działania poszczególnych osób (innowatorów) Np. Jura szwajcarska jest regionem produkcji zegarmistrzowskiej. Istnieją różnice miedzy dzisiejszym pojmowaniem a wcześniejszym.

Parki technologiczne to nie to samo co klastry:

Park tech.: nastawione są na kreowanie innowacji związku z tym niezbędnym warunkiem dla realizacji tego celu jest istnienie wysokiego potencjału technologicznego (laboratoriów, osrodków badawczych), przemysłów hi-tech, renomowanych szkół wyższych oraz doskonale rozwiniętej infastruktury ciężkiej i miękkiej.
Klastry: mogą powstawać w tradycyjnych rodzajach produkcji na bazie lokalnych kompetencji. Klaster to lokalizacja określonego rodzaju produkcji na obszarze, w którym przedsiębiorstwa współpracują ze sobą i realizują określone funkcje procesu produkcyjnego. Klastry mogą mieć zasięg ponadregionalny i regionalny. Warunkiem niezbędnym ich sukcesu jest istnienie tzw. kapitału relakcyjnego, czyli sieci współpracy i powiązań między uczestnikami życia społ.-gospodarczego na danym terenie.
Na obszarze klastra oprócz firm działających w danej branży winna istnieć także współpraca układów terytorialnych, sektora bankowego i szeroko rozumianego biznesu.

Globalizacja waloryzuje skalę lokalną i wymiar terytorialny rozwoju. Nadaje wartość kompetentom, które na danym terytorium się rozwijają.
(Glokalizacja, Skala lokalna)
Błękitny banan w Europie- największe nasilenie produkcji hi-tech i ludności oraz tworzenie parków tech. (od Pd-wch Anglia- Londyn do PN-włoch)

Szary banan- obszar od polnocnych Niemiec- ciagnie się do Węgry
Europentagon- Londyn, Paryż, Monachium
Złoty trójkąt- obszar Beneluksu, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, wytwarza 50% PKB w UE
Venture capital- fundusze wysokiego ryzyka. Są to kapitały połączone z różnych źródeł prywatnych, których celem jest finansowanie innowacji. Innowacje wiążą się z dużym ryzykiem. Lecz te fundusze nastawione są na zysk
Do rozwoju krzemowej doliny- pentagon oraz NASA duże pieniądze tam kierowali oprócz środków państwowych. Venture capital w USA wywodzi się z podchodzenia do ryzyka jako przygody.

ROLA PAŃSTWA W KONTEKŚCIE GLOBALIZACJI:

Globalizacja prowadzi do transformacji i zmiany roli państwa narodowego. W związku z zanikiem granic, państwo staje się terytorium będącym składową wykształcającej się gospodarki globalnej. Glob.prowadzi do wykształcenia się „jednego pola gry” (one level playing field), na którym obowiązują te same normy prawne, kryteria i rozwiązania instytucjonalne ale nie oznacza to zanikania wszystkich granic gosp., społ., kulturowych. Powstawanie tego pola gry sprzyjać przepływom towarów, usług, kapitału i inwestycji i w ten sposób umożliwia przedsiębiorcom wykorzystanie bez przeszkód korzyści ekonomicznych oferowanych przez zróżnicowane cechy nowych terytoriów. Warunki, w których działają przedsiębiorstwa działają, zmierzają do ujednolicenia.

Rola państwa w tej sytuacji:

1.ekonomiczna: polityka mieszana, stosowanie 2 polityk (budżetowa i monetarna).
W zakresie monetarnej ( gdy nie ma unii monetarnej):
- zapenienie stabilności pieniądza i tłumienie inflacji (to czynnki warunkujące napływ inwestorów)
Polityka budżetowa:
- ulegają zmniejszeniu budżety państw na skutek prywatyzacji, zmniejszenia obciążeń podatkowych. Glob.osłabia efekty tej polityki m.in.ograniczenie przez tą politykę subwencyjna ?

Na znaczeniu przybiera polityka strukturalna (działania zmierzające do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej kraju i regionu. Mogą one iść w kilku kierunkach np. ulepszenie infrastruktury ciężkiej i lekkiej. Ma to działać na szybkość zwiekszania się przemieszczania i zmniejszania jego kosztów.
Liberalizacja polityki handlowej w celu ułatwienia przepływu dóbr i usług szczególnie między filiami i partnerami korporacji transnarod. Jeśli korporacja lokalizuje zakłady za granicą konieczne jest zmniejszenie zapasow
Nowa polityka społeczna, a w jej ramach polityka zatrudnienia ( jak najwięcej pracy dla obywateli kraju)

Flexsecurity- połączenie elatyczności z pewnością elastyczności zatrudnienia co ma służyć mobilności pracowników i zwiększenia ich zatrudnialności. Zwiekszenie dostępu do edukacji i podnoszenia kwalifikacji.

Traci na znaczeniu polityka przemysłowa pierwotnie rozumiana jako wspieranie różnych branży, pożniej ukierunkowania na utworzenie korzystnych warunków do rozwoju przedsiębiorstw a także polityka promowania i budowania atrakcyjności inwestycyjnej. Stymulowanie rozwoju atrakcyjnych terytoriów. Wspieranie działalności badawczej i rozwoju szkolnictwa wyższego.

Wykład II 6.03.2009r.

Stosunek pomiędzy regionalizmem a globalizmem- 2 podejścia:
- przeciwstawienie regionalizmu złym cechom globalizacji
Ideologia konsumeryzmu (żyje się dla konsumpcji), ujednolicanie gustów, preferencji, postaw, cennych wartości- nadmierny konsumeryzm – przykłady; Mc Donald, Cola Cola, jeansy.

Unia Europejska wszędzie kreuje swój model rozwoju. UE ma patent na idealne rozwiązanie społeczno-gospodarcze.

Globalizacja stanowi zagrożenie ekologiczne.
Marginalizacja państw w stosunkach międzynarodowych.

Negatywne skutki globalizacji:
-upowszechnienie ideologii konsumeryzmu
-narzucanie przez instytucje narodowe zwrotu kapitału
-globalizacja zagrożeń ekologicznych
-utrzymywanie i powiększanie luk rozwojowych między państwami i regionami
-marginalizacja państw i mniejszości narodowych w stosunkach Mn.
-ograniczenie swobody rządów z tytułu działalności

Osiągnięcia globalizmu: pozytywne jego uzupełnienie w różnych częściach świata. Wskazuje się na osiągnięcia w opracowaniu regionalnych systemów ochrony praw człowieka w Europie i na Zachodniej Półkuli. Rozwiązanie wielu konfliktów i sporów regionalnych. Ustanowienie regionalnych standardów w dziedzinie ochrony środowiska, wprowadzenie w życie w skali regionalnej wielu innowacji dotyczących współpracy i instytucjonalizacja stosunków między państwami.

Regionalizm jest uzupełnieniem globalizmu. Regionalizm występuje na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i w sprawach o bezpieczeństwo.

XIX w, doktryna Monroe; 1823r. ; sprawy amerykańskie są czysto amerykańskie ( regionalizm polityczny). W Europie w tym czasie – Mittle Europa – koncepcja germanizacji, dotyczy zorganizowanie Europy na terytorium Austrii, Rosji, Prus leżących w Mittle Europie plus wszystkie kraje wchodzące w skład imperium Habsburgów.
Po XIX w. kraje Ameryki Łacińskiej propagowały tą Amerykę jako samodzielny region.
Roosevelt ogłosił odejście od Doktryny Monroe’a , zadeklarował, że USA wyrzekają się prawa do interwencji.
Regionalizm w Azji nastąpił z wielkim opóźnieniem. Przeszłość kolonialna krajów azjatyckich była różna: odmienne systemy kulturowe, religia, obyczaje, odmienne kultury ryżowe – Azja jest przez to kontynentem mało spójnym.
W Europie w I połowie XX wieku, na rzecz pełnej integracji polityki kontynentalnej, rozwinął austriacki pisarz Hr.R. Coudenhoye-Kalegri; 1923 r. – Kongres „Paneuropa”.
Koncepcja regionalizmu została zaakceptowana przez Pakt Ligi Narodów w art. 21, w tej sytuacji mocarstwa podjęły działania na rzecz utworzenia regionalnej struktury bezpieczeństwa, t.j:
- Traktat Oceanu Spokojnego – 1921r.
- Układ z Locarno – 1925r.
- Pakt Małej Ententy – 1933r.
W sferze koncepcji natomiast pozostały plany paneuropejskiego regionalizmu. Pomimo negatywnych doświadczeń okresu międzywojennego, podejście regionalne po II W.Ś. na dużą skalę zastosowano w dziedzinie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz współpracy gospodarczej.

Karta Narodów Zjednoczonych – art. 51 – podstawa do zawierania samoobrony indywidualnej i zbiorowej; prawo do samoobrony (NATO, ANZUS, SEATO, Układ Warszawski). Sojusze te były narzędziem rywalizacji międzysystemowej w okresie zimnej wojny aż do 1989 r.. Można było je stosować przeciwko stałym członkom RB ONZ!!!
Na płaszczyźnie gospodarczej problemy rozwiązywane są przez Radę Gospodarczą i Społeczną.

Koniec zimnej wojny przyniósł koniec starego regionalizmu ( procesy jednoczące dany region pod opieką mocarstw rywalizujących ze sobą) na rzecz regionalizmu nowego.
RWPG-CENTO-SEATO-ASEO

1. Klasyczne regionalne dwu lub wielostronne sojusze wojskowo polityczne – NATO
2. Traktat o bezpieczeństwie Wspólnoty Niepodległych Państw, 1982 r. (kraje wpisać!) Taszkient.
3. Układ o Wzajemnej Współpracy i Bezpieczeństwie między USA i Japonią; 1960 r.
4. ANZUS (Nowa Zelandia, Australia, USA)

Organizacje regionalne o charakterze politycznym ( współpraca wojskowa i ekonomiczna) OBWE.
Subregionalne organizacje w Europie, grupa Wyszehradzka, inicjatywa środkowo-europejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego.
Stowarzyszenie Państw Azji Południowo-Wschodniej: ASEAN
Rada Współpracy Zatoki ( GU/F COOPERATION COUNCIL), BAHRAJN, KATAR, KUWEJT, OMAN, ARABIA INDYJSKA i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Organizacje regionalne; rozdział 8 KNZ; zrzeszanie na poziomie regionalnym.
Liga Państw Arabskich (LPA) 1945 r.
Organizacja Państw Ameryki (OPA) 1948 r.
Unia Afrykanska

Porozumienia rozbrojeniowe o kontroli zbrojeń:
- Układ w sprawie Antarktyki; 1959 r.; używany wyłącznie w celach pokojowych.
- Układ o zakazie używania broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej, 1967 r.
- ASEAN
- Układ o utworzeniu strefy wolnej od broni masowego rażenia w Afryce; 1996 r.

Europa
Układ w sprawie konwencjonalnych sił zbrojnych, 1992 r., stwarza warunki do współpracy w innych dziedzinach, np. gospodarce. Żywe echo traktatów paryskich. Wyłączenie spod wspólnej władzy hutnictwa i przemysłu energetycznego.

Regionalizm ekonomiczny
Dziedziną stosunków Mn., w której regionalizm wykazuje najwyższą dynamikę rozwojową jest gospodarka światowa, dlatego mówi się wręcz o regionalnej gospodarce światowej jako uzupełnieniu globalizacji.
Regionalizm ekonomiczny można określić jako prowadzoną współpracę i/lub integrację ekonomiczną gospodarek położonych w danym regionie geograficznym. Regionalna współpraca gospodarcza może przybierać różne formy, państwa danego regionu mogą podejmować działalność na rzecz budowy wspólnej regionalnej infrastruktury lub tworzenia sprzyjających warunków do rozwoju w różnych dziedzinach (przemysł, rolnictwo). Mówimy wtedy o współpracy regionalnej w szerokim tego słowa znaczeniu.
VIA BALTICA – transport samochodowy, Dolina Rospudy ( na czym polega problem?)

Integracja regionalna – wyższy etap współpracy, zaplanowany proces ekonomicznego scalania gospodarek sąsiadujących ze sobą krajów, przez likwidację ograniczeń w przepływie towarów i czynników produkcji; chodzi o znoszenie ceł oraz administracyjnych i ilościowych ograniczeń; integracja gospodarcza polega na prowadzeniu wspólnej polityki państw. Znoszenie barier między gospodarkami, wprowadzenie wspólnej waluty. Celem jest całkowity zanik gospodarek narodowych państw regionu równoznaczny z utworzeniem jednej gospodarki regionalnej. Oznaczałoby to zanik państwa narodowego (utrata materialnych podstaw funkcjonowania), co nie wydaje się możliwe na obecnym etapie rozwoju stosunków mn.

W tym dylemacie najpełniej wyraża się polityczny charakter mn. Integracji gospodarczej. Regionalna integracja gospodarcza jest procesem, w którym stopniowo są likwidowane bariery:
- preferencyjna strefa handlu
- strefa wolnego handlu
- unia celna
- wspólny rynek
- unia walutowa
- unia ekonomiczna
- unia polityczna
Cła zwiększają cenę towaru w imporcie => zniechęcenie konsumenta.
Bariery parotaryfowe i pozataryfowe, taryfowe ( omówić kolejne etapy rozwoju).
Umowy z bankiem o opcjach walutowych!

Najbardziej sprzyjające warunki do mn. integracji występują w przypadku państw bliskich geograficznie o podobnym poziomie rozwoju i posiadających wspólne systemy wartości.
Użyteczność regionalizmu jako ekonomicznej formy współpracy dostrzegano już w XIX w. w Europie, kiedy zaczęto zawierać dwu i wielostronne porozumienia handlowe.
- Niemiecki Związek Celny – 1848 r.
- GATT – 1948 r. – dopuszczono tworzenie regionalnych ugrupowań integracyjnych ( efekt kreacji i przesunięcia). Ma negatywne skutki dla państw trzecich.

Po zakończeniu zimnej wojny regionalizm wkroczył w nową fazę – nowy regionalizm ;
1) współcześnie w porównaniu regionalizmu mogą brać udział państwa rozwinięte, ale i państwa rozwijające się, możliwy jest udział w integracji państw rozwijających się.
2) Udział państw rozwijających się możliwy jest dzięki rozwojowi techniki, wczesniej chodziło o zasób sił, dzisiaj o możliwości danych państw
3) Dawniej chodziło głownie o handel, dziś mamy rozwinięte usługi i inne sektory
4) Rosnący udział pozasądowych uczestników
5) Wyższy poziom instytucjonalizacji
6) Regionalizm regulowany przez siły na rynku a nie przez instytucje
7) Funkcjonalność i otwartość globalizacji gospodarczej